Geologic structures / Геологийн бүтэц

A geologic map, which uses standardized symbols and patterns to represent rock types and geologic structures, is typically produced from the field map for a given area. Anyone trained in the use of geologic maps can gain considerable information about local geologic structure because standard symbols and terms are used on the maps and accompanying reports.

Чулуулгийн төрөл, геологийн бүтцийг төлөөлөх зорилготой стандартчилагдсан тэмдэг, тэмдэглэгээ бүхий геологийн зураг нь тухайн талбайн газар дээрх зураглалын ажил дээр суурилан зохиогддог. Газрын зураг, дагалдах тайлангуудад стандарт тэмдэглэгээ ба нэр томъёо хэрэглэгддэг тул геологийн зургийг ашиглах талаар сургалцсан хэн ч гэсэн тухайн газар нутгийн бүтцийн талаар нилээд мэдээлэл олж авч чадна.

For example, the symbol (+) on a geologic map denotes horizontal bedding in an outcrop. Different colors and patterns on a geologic map represent distinct rock units. Strike and dip According to the principle of original horizontality, sedimentary rocks and some lava flows and ashfalls are deposited as horizontal beds or strata. Where these originally horizontal rocks are found tilted, it indicates that tilting must have occurred after deposition and lithification. Some one studying a geologic map of the area would want to know the extent and direction of tilting. By convention, this is determined by plotting the relationship between a surface of an inclined bed and an imaginary horizontal plane. Strike is the compass direction of a line formed by the intersection of an inclined plane with a horizontal plane. You can see from Figure 2 that the beds are striking from north to south. Customarily, only the northerly direction is (of the strike line) is given, so we simply say that beds strike north a certain number of degrees east or west(such as N50°E) Observe that the angle of dip is measured downward from the horizontal plane to the bedding plane (an inclined plane). Note that the angle of dip (18° in the figure) is measured within a vertical plane that is perpendicular to both the bedding and the horizontal planes. The direction of dip is the compass direction in which the angle of dip is measured. If you could roll a ball down a bedding surface, the compass direction in which the ball rolled would be the direction of dip. A geologic cross section represents a vertical slice through a portion of Earth. Geologic cross sections are constructed from geologic maps by projecting the dip of rock units into the subsurface. Folds are bends or wave like features in layered rock. Because folds are wave like form, two basic fold geometries are common – anticlines and syclines. Faults are fractures in bedrock along which sliding has taken place. Displacement may be only several centimeters or may involve hundreds of kilometers.

Жишээлбэл, геологийн зураг дээрх (+) тэмдэг илрэлийн босоо давхаргыг илэрхийлдэг. Геологийн зураг дээрх ялгаатай өнгө ба тэмдэглэгээ нь өөр өөр чулуулгуудыг төлөөлнө. Сунал ба унал Анхдагч хэвтээ байршлын зарчимийн дагуу тунамал чулуулаг, зарим лавын урсац, үнсний хуримтлал хэвтээ давхрага эсвэл хэвтэш үүсгэдэг. Хэрэв эдгээр анх хэвтээ байсан чулуулаг хэвийсэн байвал байрлалаа олоод чулуужсаны дараа хэвийлт явагдсаныг гэрчилнэ. Газар нутгийн геологийн зургийг судалж байгаа хэн ч хэвийлтийн үргэлжлэл ба чиглэлийг мэдэхийг хүснэ. Тогтсон аргачлалын дагуу үүнийг хэвгий давхаргын гадаргуу ба төсөөлж буй хэвтээ хавтгай 2-ын хоорондын харилцан байршилаар тодорхойлдог. Налуу хавтгай ба хэвтээ хавтгай огтлолцоход үүссэн шулууны луужингийн чиглэлийг сунал гэнэ. Зураг 1 дээрх хэвтэш хойноосоо урагшаа сунасан байгааг харж болно. Зөвхөн хойд чиглэлийг (суналын шугамыг харьцуулах) зааж хялбарчилж хэвшсэн. Иймээс давхарга хойд чиглэлээс тэдэн градусаар зүүн эсвэл баруун зүгт сунасан гэж ярьдаг (Жишээ нь хойноос зүүн 50°).   Уналын өнцөг хэвтээ хавтгайгаас доош давхаргын хавтгай (хэвгий хавтгай) хэмжигдэж байгааг ажиглаарай. Уналын өнцөгийг (зураг дээр 18°) давхарга болон хэвтээ хавтгай хоёрт перпендикуляр босоо хавтгайн дагуу хэмждэгийг анхаар. Уналын чиглэл гэж уналын өнцөг хэмжигдэж байгаа чиглэлийн луужингийн чиглэлийг хэлнэ. Хэрэв хэвтээ давхаргын гадаргуу дээгүүр бөмбөг өнхрүүлбэл өнхрөх чиглэлийн луужингийн өнцөг уналын чиглэл болно. Геологийн хөндлөн зүсэлт гэдэг нь газрын хэсгийг босоо зүссэнийг илэрхийлнэ. Геологийн зурагаас газрын хэвлий дахь чулуулгийн уналыг проекцолж геологийн хөндлөн зүсэлтийг байгуулдаг Атираа гэж чулуулгийн давхарга нугаларсан эсвэл долгио маягийн хэлбэртэй болсныг хэлнэ. Атираа нь долгио маягийн хэлбэртэй тул атирааны хоёр үндсэн геометр хэлбэр байдаг – антиклиналь ба синклиналь.  Зөрөг гэж чулуулгийн оршиц хагарлын дагуу шилжсэнийг хэлнэ. Шилжилт нь хэдхэн сантиметр эсвэл бүр хэдэн зуун километр ч үргэлжилж болно.

Figure 1. Strike and dip

1.  Tilt

a. n. 1. налуу, хэвгий, ташуу. 2. дайрч довтлох. v. хазайх, хэлтийх. Don't ~ your chair! Сандлаа битгий хөдөлгөөд бай! tilt at windmills дэмий юманд хүчээ барах. tilt at sb/ sth буруушаах, дайрах.

b. хэлбийх,хазайх,хазайлгах,хазайлт,налуу,хэвгий,ташуу,хазайх,хэлтийх

c. v. incline, slant; cause to lean; joust with a person; compete in a joust or tilt; thrust at or strike with a lance

2. convention

a. n. 1. их хурал. 2. гэрээ, хэлэлцээр, хоорондын гэрээ. 3. хэвшил.

b. тохиролцоо,хэлцээ,хурал,цуглаан,хэлэлцээр,хооронын гэрээ,ёс заншил,хоорондын гэрээ

c. n. conference; treaty; agreement; routine, custom

3. slice

a. n. 1. зүсэм, хэрчим. 2. хувь, ноогдол. v. 1. зүсэх, хэрчих. 2. таслах, огтлон авах.

b. зүсэм,хэрчим,хэсэг,балиус,зүсэх,хэрчих

c. v. cut into slices, cut into portions; cut off from; make a cut in, cut into; cleave, move quickly through

4. subsurface

a. находящийся, лежащий под поверхностью; подземный; заглублённый

subsurface irrigation — подпочвенное орошение

subsurface storage — хранение в подземном хранилище

b. подводный

Синонимы:

submarine 2., underwater 2.

c. сущ.

1) то, что лежит непосредственно под поверхностью

2) подпочва

Синоним:

subsoil

6. fracture

a. n. хугархай, бэртэнгэ. v. хугарах, хугалах. The boy ~d his arm. Хүү гараа хугалав.

b. яс хугаралт,цууралт,тасрах